تجربه کاربری (UX) چیست؟
طراحی تجربه کاربر / UX Design یک مفهوم بسیار گسترده، بین‌حوزه‌ای و جذاب است. این پست به دو گروه کمک می‌کند: کسی که در حوزه طراحی تجربه کاربری کار می‌کند و دائم از او پرسیده می‌شود که طراحی تجربه کاربری چیست و آن کسی که قصد دارد به نحوی وارد حوزه‌ی طراحی تجربه کاربری شود؛ گرافیست‌ها، طراحان سایت، توسعه‌دهندگان وب و یا حتی مدیرانی که قصد دارند یک طراح تجربه کاربری استخدام کنند.
در این مقاله، یک فهم ساده در مورد اینکه UX چیست به دست می‌آوریم، تفاوت آن را با UI درک می‌کنیم و در ادامه درباره‌ی شغل طراح تجربه کاربری صحبت می‌کنیم؛ یعنی آنچه باید یک طراح حرفه‌ای انجام دهد.
تجربه کاربری چیست
تجربه کاربر (User experience) شامل هرگونه برخورد و تعامل کاربر یا مشتری با یک محصول یا خدمت است. طراحی UX با همه‌ی عناصر سازند‌ه‌ی تجربه کار دارد. مثلاً حس کاربر هنگام برخورد با محصول؛ اینکه آیا کاربر به‌آسانی می‌تواند کارهایی که می‌خواهد انجام دهد یا نه؟ تجربه می‌تواند تجربه‌ای فیزیکی باشد مثلا تجربه‌ی خرید یک کالای فیزیکی و لمس آن و گرفتن آن در دست، یا اینترنتی باشد مثل فرایند پرداخت در هنگام خرید آنلاین باشد.
هدف از طراحی UX ایجاد تجربه‌های آسان، کارآمد، و دلپذیر برای کاربر است.
طراحان UX پژوهش بازار، توسعه محصول، استراتژی و طراحی محصول را با هم ترکیب می‌کنند تا تجربیات کاربر را برای محصولات، خدمات و فرایندها شبیه‌سازی کنند. آنها پلی بین مشتری و شرکت می‌سازند و به شرکت کمک می‌کنند تا نیازها و انتظارات مشتری را بهتر درک کند و آنها را برآورده سازد.
طراحی UI با UX چه فرقی دارد؟
ابتدا اینکه UI مخفف User Interface است یعنی رابط کاربر. رابط کاربر (یا رابط کاربری) طرح گرافیکی یک اپلیکیشن است؛ شامل دکمه‌هایی که کاربران بر روی آن کلیک می‌کنند، متنی که می‌خوانند، تصاویر، اسلایدرها و سایر مواردی که کاربر با آنها تعامل دارد؛ هر نوع عنصر بصری، عنصر تعاملی یا انیمیشن که طراح آنها را طراحی می‌کند.
اما درباره‌ی تفاوت UI و UX باید گفت که UX و UI دو وجه متفاوت از برخورد و تجربه‌ی یک مصرف‌کننده هستند. یعنی چه؟ بگذارید با یک مثال توضیح دهیم. تصور کنید در دفتر محتواژه یک بالکن داریم که به سلیقه‌ی خودمان دیزاین کرده‌ایم.
- این بالکن پر از گل و گیاه است.
- کف آن را چوب زده‌ایم و بخشی از آن را با چمن مصنوعی پوشانده‌ایم.
- مقداری هم سنگ تزیینی سفید برای زیبایی بالکن استفاده کرده‌ایم.
- یک میز و چند صندلی کوچک هم تعبیه کرده‌ایم.
آیا این توضیحات برای توصیف بالکن جذابمان برای شما کافی است؟ آیا ما همه چیز را درباره بالکن به شما گفته‌ایم؟ مطمئناً خیر.
- چطور وارد بالکن می‌شویم؟
- ما وقتی وارد این باغچه می‌شویم چه چیزی را تجربه می‌کنیم؟
- چطور گیاهان را آب می‌دهیم؟
- چرا بعضی از گیاهان را روی زمین گذاشته‌ایم و برخی از آنها را آویزان کرده‌ایم؟
تفاوتی که بین توضیحات اول و دوم وجود دارد دقیقاً همان تفاوتی است که بین UI و UX وجود دارد. UI روی ظاهر تمرکز می‌کند در حالی که UX بر سهولت استفاده یا بهبود تجربه کاربر تمرکز دارد.
در مثالی دیگر یک رستوران را در نظر بگیرید. هر جا که کاربر با کسب‌وکار برخورد دارد پای تجربه‌ی کاربری به میان می‌آید. کاربر فقط از طریق اپلیکیشن با رستوران مرتبط نمی‌شود. کارکنان، غذا، دکور، خدمات، منوی رستوران، دستشویی‌ها و البته وبسایت و اپلیکیشن با مشتری برخورد دارند. بنابراین مفهوم تجربۀ کاربری بسیار گسترده‌تر از رابط کاربری است.
در مقابل، طراحی رابط کاربری با آن جیزهایی سروکار دارند که اولاً کاربر آنها را می‌بیند سپس با آنها تعامل دارد؛ عناصری مانند؛ فونت، رنگ، دکمه‌ها، اشکال، آیکون‌ها و تصاویر. طراح این عناصر را طوری طراحی می‌کند که علاوه بر رضایت کاربر با هویت برند سازگار باشد.
طراح تجربه کاربری چه کار می‌کند؟
مشتری به چه چیزهایی نیاز دارد؟ چه چیزهایی مانع از رسیدن آنها به هدفشان می‌شود؟ استفاده از وبسایت برای کاربر چقدر آسان و قابل درک است؟ مشتری چطور از یک بخشی به بخش دیگر می‌رود؟ اینها سؤالاتی است که طراح تجربۀ کاربری به دنبال پاسخ آن است.
البته کارهایی که طراح تجربه کاربری انجام می‌دهد ممکن است از شرکتی به شرکت دیگر و از پروژه‌ای به پروژه‌ی دیگر متفاوت باشد؛ اما، به طور کلی، طراحان UX تحقیق می‌کنند، طراحی می‌کنند، می‌نویسند، به عنوان کاربر محصول یا خدمات را ارزیابی و تست می‌کنند و برای کسب‌وکار راه‌حل ارائه می‌دهند.
تابه‌حال شده است که محصولی الکترونیکی بخرید و ندانید که دکمه‌ی خاموش و روشن ان کجاست؟ یا اپلیکیشنی را نصب کنید و کار با آن انقدر سخت باشد که سریع آن را پاک کنید. مشکل این محصولات این است که طراح تجربه‌ی کاربری نداشته‌اند. وظیفه‌ی طراح UX رفع همین مشکلات است. او صدای کاربر است، نیازهای او را کشف می‌کند. طراح UX با کمک به رفع نیازهای مشتری، هم‌زمان، به اهداف کسب‌وکار کمک می‌کند.
چند تا از وظایف طراح UX را اینجا لیست کرده‌ایم:
پژوهش کاربر (User research): این نقطه شروع برای هر طراح است. یک طراح تجربه کاربری نمی‌تواند از این مرحله پرش کند. در این مرحله است که نیازها، نحوه‌ی برخورد با محصول و اهداف کاربر شناسایی می‌شود. در این مرحله ممکن است اطلاعاتی در مورد صنعت، رقبا، استانداردها، موانع فنی و فرصت‌ها به دست بیاید.
طراحی: اغلب طراحی را با «انجام‌دادن کارهایی برای اینکه چیزی زیبا به نظر برسد» اشتباه می‌گیرند. طراحی در اینجا یعنی حل مسئله و مشکلات کاربر و ارتباط با او به منظور بهبود دسترس‌پذیری و کارایی محصول و به طور کلی لذت کاربر.
نوشتن UX copy: این گام به معنای نوشتن محتوا در رابط کاربری (نقطه اتصال مخاطب با کسب‌وکار) است و هدف منعکس‌کردن صدای محصول یا سازمان و همچنین هدایت مخاطب است.
اعتبارسنجی یا آزمایش کاربران: این کار به شناسایی مشکلاتی که کاربران در طول تعامل با نمونه‌ی اولیه طراحی با آن روبرو هستند کمک می‌کند. این آزمایش معمولاً با مشاهده‌ی رفتار کاربر انجام می‌شود. همچنین ممکن است طراح تجربه‌ی کاربر با قرار دادن خود در موقعیت مصرف‌کننده به چنین درکی برسد. همچنین می‌توان بازخوردهای کتبی یا شفاهی مخاطب را دریافت کرد یا می‌توان با ابزارهایی که وجود دارد موقعیت‌هایی که مصرف‌کننده یا کاربر با مشکل مواجه می‌شود را پیدا کرد.
ارائه راه‌حل به کسب‌وکار: این کار بخش اساسی کار هر طراح است. طراح UX باید بتواند نتایج کار خود را به بهترین نحو ارائه دهد تا بتواند آدم‌ها را برای حل مشکلات احتمالی در کسب‌وکار قانع کند و همدلی افراد را به دست بیاورد.
اگر فکر می‌کنید طراح تجربه کاربری وظیفۀ دیگری هم دارد زیر این پست برای ما بنویسید.
