تجربه کاربری (UX) چیست؟

طراحی تجربه کاربر یک مفهوم بسیار گسترده، بین‌حوزه‌ای و جذاب است. این مقاله به دو گروه کمک خواهد کرد: آنها که در حوزه طراحی تجربه کاربری کار می‌کنند و دائما از آنها پرسیده می‌شوده که طراحی تجربه کاربری چیست و آنهایی که قصد دارند به نحوی وارد حوزه طراحی تجربه کاربری شوند؛ گرافیست‌ها، طراحان سایت، یا مدیرانی که قصد دارند یک طراح تجربه کاربری استخدام کنند.

در این مقاله، یک فهم ساده در مورد اینکه UX چیست به دست بیاوریم، تفاوت آن را با UI درک می‌کنیم و در ادامه درباره شغل طراح رابطه کاربری صحبت خواهیم کرد؛ یعنی آنچه باید یک طراح حرفه‌ای انجام می‌دهد.

تجربه کاربری چیست؟

طراحی UI با UX  چه فرقی دارد؟

طراح تجربه کاربری چه کار می‌کند؟

تجربه کاربری چیست

تجربه کاربر (User experience) شامل هرگونه برخورد و تعامل کاربر با یک محصول یا خدمت است. طراحی UX هریک از عناصر سازندۀ این تجربه را در بر می‌گیرد. مثلا حس کاربر هنگام برخورد با محصول و اینکه آیا به آسانی می‌تواند کارهایی که می‌خواهد انجام دهد یا نه. این تجربه می‌تواند تجربه‌ای فیزیکی باشد مثلا تجربه  خرید یک کالای فیزیکی و لمس آن و گرفتن آن در دست، یا اینکه فرایند پرداخت در هنگام خرید آنلاین باشد. هدف از طراحی UX ایجاد تجربه‌های آسان، کارآمد، و دلپذیر برای کاربر است.

طراحان UX پژوهش بازار، توسعه محصول، استراتژی و طراحی محصول را با هم ترکیب می‌کنند تا تجربیات کاربر را برای محصولات، خدمات و فرایندها شبیه‌سازی کنند. آنها پلی را بین مشتری و شرکت ایجاد می‌کنند و به شرکت کمک می‌کنند تا نیازها و انتظارات مشتری را بهتر درک کند و آنها را برآورده سازد.

طراحی UI با UX  چه فرقی دارد؟

ابتدا اینکه UI مخفف User Interface است یعنی رابط کاربر یا آنچه مصطلح است. رابط کاربری طرح گرافیکی یک اپلیکیشن است؛ شامل دکمه‌هایی است که کاربران بر روی آن کلیک می‌کنند، متنی که می‌خوانند، تصاویر، اسلایدرها و سایر مواردی که کاربر با آنها تعامل دارد؛ هر نوع عنصر بصری، تعاملی یا انیمیشن که طراح آنها را طراحی می‌کند.

اما در ارتباط با تفاوت UI و UX باید گفت که UX و UI  دو وجه متفاوت از برخورد و تجربه یک مصرف‌کننده هستند. یعنی چه؟ بگذارید با یک مثال توضیح دهیم. مثلا تصور کنید در دفتر محتواژه یک بالکن داریم که به سلیقه خودمان دیزیان کرده‌ایم.

• این بالکن پر از گل و گیاه است.
• کف آن را چوب زده‌ایم و بخشی از آن را با چمن مصنوعی پوشانده‌ایم.
• مقداری هم سنگ تزیینی سفید برای زیبایی بالکن استفاده کرده‌ایم.
• یک میز و چند صندلی کوچک هم تعبیه کرده‌ایم.

آیا این توضیحات برای توصیف بالکن جذابمان برای شما کافی است؟ آیا ما همه چیز را درباره بالکن به شما گفته‌ایم؟ مطمئنا خیر.

• چطور وارد بالکن می‌شویم؟
• ما وقتی وارد این باغچه می‌شویم چه چیزی را تجربه می‌کنیم؟
• چطور گیاهان را آب می‌دهیم؟
• چرا بعضی از گیاهان را روی زمین گذاشته‌ایم و برخی از آنها را آویزان کرده‌ایم؟

تفاوتی که بین توضیحات اول و دوم وجود دارد دقیقا همان تفاوتی است که بین UI و UX وجود دارد. UI روی ظاهر تمرکز می‌کند در حالی که UX بر سهولت استفاده یا بهبود تجربه کاربر تمرکز دارد.

طراح تجربه کاربری چه کار می‌کند؟

البته کارهایی که طراح تجربه کاربری انجام می‌دهد ممکن است از شرکتی به شرکت دیگر و از پروژه‌ای به پروژه دیگر متفاوت باشد؛ اما، به طور کلی، طراحان UX تحقیق می‌کنند، طراحی می‌کنند، می‌نویسند، به عنوان کاربر محصول یا خدمات ارزیابی و تست انجام می‌دهند و برای کسب‌وکار راه‌حل ارائه می‌دهند. به معنای دیگر وظیفه طراح UX این است که صدای کاربر باشد، نیازهای او را کشف کند و در عین حال با کمک به رفع نیازهای مشتری به اهداف کسب‌وکار کمک کند.

پژوهش کاربر (User research): این نقطه شروع برای هر طراح است. یک طراح تجربه کاربری نمی‌تواند از این مرحله، به منزله پایه و اساس طراحی، پرش کند. در این مرحله است که نیازها، نحوه برخورد با محصول و اهداف کاربر را شناسایی می‌کنیم. ما همچنین اطلاعاتی در مورد صنعت، رقبا، استانداردها، موانع فنی و فرصت‌ها به دست خواهیم آورد.

طراحی: اغلب طراحی را با «انجام دادن کارهایی برای اینکه چیزی زیبا به نظر برسد» اشتباه می‌گیرند. بلکه طراحی در اینجا یعنی حل مسئله و مشکلات کاربر و ارتباط با او به منظور بهبود دسترس‌پذیری و کارایی محصول و به طور کلی لذت کاربر.

نوشتن UX copy: این گام به معنای نوشتن محتوا در رابط کاربری (نقطه اتصال مخاطب با کسب‌وکار) برای منعکس کردن صدای محصول یا سازمان و همچنین هدایت مخاطب.

اعتبارسنجی یا آزمایش کاربران: این کار به شناسایی مشکلاتی که کاربران در طول تعامل با نمونه اولیه طراحی با آن روبرو هستند کمک می‌کند. این آزمایش معمولاً با مشاهده رفتار کاربر انجام می‌شود. همچنین ممکن است طراح تجربه کاربر با قرار دادن خود در موقعیت مصرف‌کننده به چنین درکی برسد. همچنین می‌توان بازخوردهای کتبی یا شفاهی مخاطب را دریافت کرد یا می‌توان با ابزارهایی که وجود دارد موقعیت‌هایی که مصرف‌کننده یا کاربر با مشکل مواجه می‌شود را پیدا کنیم.

فروش یا ارائه راه‌حل به کسب‌وکار: این کار بخش اساسی کار هر طراح است. طراح UX باید بتواند نتایج کار خود را به بهترین نحو ارائه دهد تا بتواند آدم‌ها را برای حل مشکلات احتمالی در کسب‌وکار قانع کند و همدلی افراد را به دست بیاورد.